مسئولیت مدنی یا جبران خسارت
مسئولیت مدنی به این معناست که شخصی به دیگری ضرر و زیانی وارد آورد که رابطه قراردادی با او ندارد. در هر مورد که شخصی موظف به جبران ضرر دیگری باشد می‌گویند در برابر او مسئولیت مدنی دارد یا ضامن است. بنابراین آن فردی که ضامن است باید جبران خسارت کند. در ادامه به بررسی راه‌های جبران خسارت و بررسی مواد قانونی مربوط به آن می‌پردازیم.
دعوای مسئولیت مدنی
در بیشتر موارد، مسئول خسارت، بدون اقامه دعوی به جبران خسارت اقدام نمی‌کند و به همین دلیل زیان دیده باید اقامه دعوای مسئولیت مدنی کند.
این دعوا بسته به شرایط و نوعی که دارد می‌تواند در دادگاه کیفری و در دادگاه حقوقی رسیدگی شود. اگر فعل زیانبار، جرم کیفری باشد در دادگاه کیفری و اگر فعل زیانبار عنوان مجرمانه نداشته باشد، در دادگاه حقوقی رسیدگی می‌شود.
نکته: طبق بند الف ماده 9 قانون شورا‌های حل اختلاف اگر خسارت وارده کمتر از 200 میلیون ریال باشد شورای حل اختلاف صلاحیت رسیدگی به دعوای مسئولیت مدنی را خواهد داشت.
خواهان دعوای مسئولیت مدنی
دعوای مسئولیت مدنی باید از سوی زیان دیده اقامه شود زیرا طبق ماده 2 قانون آیین دادرسی مدنی، اقامه دعوا از سوی کسی که ذی نفع دعوی نیست یعنی از این طرح دعوا نفعی به او نمی‌رسد، پذیرفته نمی‌شود.
خوانده دعوای مسئولیت مدنی
خوانده دعوای مسئولیت مدنی شخصی است که باید جبران خسارت کند.
اگر مسئول حادثه فوت کرده باشد، می‌توان علیه ورثه او که قائم مقام قانونی فرد محسوب می‌شوند، دعوای مسئولیت را اقامه کرد.
راه‌های جبران خسارت
راه‌های جبران خسارت عبارتند از جبران عینی ( اعاده وضع سابق ) و دادن معادل، که دادگاه با توجه به اوضاع و احوال و شرایط معین می‌کند که شیوه و طریقه جبران خسارت به کدام یک از این موارد می‌باشد.
الف – جبران عینی
بهترین شیوه برای جبران خسارت آن است که وضع زیان دیده کاملاً به حالت پیش از ورود ضرر بازگردانده شود. در جبران عینی ضرر کاملاً محو می‌شود و به همین دلیل این شیوه بر دیگر شیوه‌ها ارجحیت دارد.
برای مثال اگر کسی خانه‌ای را خراب کند، دادگاه می‌تواند به بازسازی خانه حکم دهد و از این طریق وضع را به حالت سابق بازگرداند.
البته در خسارت‌های معنوی و بدنی امکان بازگرداندن وضع پیشین وجود ندارد اما در خسارت‌های مالی اجرای این شیوه ممکن است.
ب – دادن معادل
یکی دیگر از راه‌های جبران خسارت دادن معادل می‌باشد در این موارد باید معادل آنچه که بر اثر فعل یا ترک فعل مسئول حادثه از دارایی زیان دیده خارج و یا کم شده است به دارایی او وارد شود، که این معادل می‌تواند به دو صورت انجام پذیرد: جبران نقدی و جبران غیر نقدی خسارت.
جبران نقدی خسارت
اصل بر این است که در جبران نقدی خسارت، غرامت به صورت یکجا و فوری پرداخت شود اما دادگاه می‌تواند به لحاظ وضع مالی مسئول زیان، به پرداخت خسارت به صورت قسطی حکم کند.
همچنین جبران نقدی خسارت ممکن است به صورت پرداخت مستمری باشد، در این نوع از پرداخت مبلغ کل و تعداد پرداخت‌ها مشخص نیست و ممکن است تعهد به پرداخت مستمری تا پایان عمر زیان‌دیده باقی بماند.
جبران غیرنقدی خسارت
جبران غیرنقدی خسارت به این معناست که می‌توان مثل مال را تسلیم کرد که در این صورت دیگر نوبت به پرداخت قیمت نخواهد بود زیرا مثل مال، صفات نوعی آن را دارد. البته مثل همه اموال وجود ندارد و دادن مثل آن همیشه امکان‌پذیر نمی‌باشد.
توصیه می‌کنیم مقاله خسارت تاخیر را مطالعه نمایید.
توصیه می‌کنیم مقاله خسارت عدم انجام تعهد را مطالعه نمایید.
برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص مسئولیت مدنی، به کانال تلگرام حقوقی وکیل دات کام مراجعه نمایید . کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی وکیل دات کام نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی وکیل دات کام به سوالات شما عزیزان پیرامون مسئولیت مدنی پاسخ دهند .