مشاوره حقوقی

جنون قاتل در ارتکاب قتل از موضوعات بحث برانگیز به شمار ‌‌‌‌می‌رود. یکی از جرائمی که حساسیت بالای قانونی در خصوص آن وجود دارد و مواد بسیاری در قانون به آن پرداخته است، قتل ‌‌‌‌می‌باشد در یک تقسیم بندی کلی ‌‌‌‌می‌توان قتل را به دو گروه تقسیم کرد قتل عمد و قتل غیر عمد در ماده 289 قانون مجازات اسلامی آمده است که (جنایت بر نفس، عضو و منفعت بر سه قسم عمدی، شبه عمدی و خطای محض است.) مطابق این ماده در ‌‌‌‌می‌یابیم که قتل‌‌‌‌ تقسیم بندی دیگری نیز دارد که عبارت است از قتل عمد، قتل شبه عمد و قتل خطای محض که در ادامه به توضیح آن‌‌‌‌‌ها ‌‌‌‌می‌پردازیم. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد عوامل رافع مسئولیت کیفری کلیک کنید.

1-‏ قتل عمد| جنون قاتل

در ماده 290 قانون مجازات اسلامی بیان شده است که جنایت در موارد زیر عمدی محسوب ‌‌‌‌می‌شود:
الف- هرگاه مرتکب با انجام کاری قصد ایراد جنایت بر فرد یا افرادی معین یا فرد یا افرادی غیرمعین از یک جمع را داشته باشد و در عمل نیز جنایت مقصود یا نظیر آن واقع شود، خواه کار ارتکابی نوعاً موجب وقوع آن جنایت یا نظیر آن بشود، خواه نشود.
ب- هرگاه مرتکب، عمداً کاری انجام دهد که نوعاً موجب جنایت واقع شده یا نظیر آن، ‌‌‌‌می‌گردد، هرچند قصد ارتکاب آن جنایت و نظیر آن را نداشته باشد ولی آگاه و متوجه بوده که آن کار نوعاً موجب آن جنایت یا نظیر آن ‌‌‌‌می‌شود.

پ- هرگاه مرتکب قصد ارتکاب جنایت واقع شده یا نظیر آن را نداشته و کاری را هم که انجام داده است، نسبت به افراد متعارف نوعاً موجب جنایت واقع شده یا نظیر آن، ‌‌‌‌نمی‌شود لکن درخصوص مجنیٌ علیه، به علت بیماری، ضعف، پیری یا هر وضعیت دیگر و یا به علت وضعیت خاص مکانی یا زمانی نوعاً موجب آن جنایت یا نظیر آن ‌‌‌‌می‌شود مشروط بر آنکه مرتکب به وضعیت نامتعارف مجنیٌ علیه یا وضعیت خاص مکانی یا زمانی آگاه و متوجه باشد.
ت- هرگاه مرتکب قصد ایراد جنایت واقع شده یا نظیر آن را داشته باشد، بدون آنکه فرد یا جمع معینی مقصود وی باشد، و در عمل نیز جنایت مقصود یا نظیر آن، واقع شود، مانند اینکه در اماکن عمومی بمب گذاری کند.

تبصره

تبصره 1- در بند(ب) عدم آگاهی و توجه مرتکب باید اثبات گردد و در صورت عدم اثبات، جنایت عمدی است مگر جنایت واقع شده فقط به علت حساسیت زیاد موضع آسیب، واقع شده باشد و حساسیت زیاد موضع آسیب نیز غالباً شناخته شده نباشد که در این صورت آگاهی و توجه مرتکب باید اثبات شود و در صورت عدم اثبات، جنایت عمدی ثابت ‌‌‌‌نمی‌شود.
تبصره 2- در بند(پ) باید آگاهی و توجه مرتکب به اینکه کار نوعاً نسبت به مجنیٌ علیه ، موجب جنایت واقع شده یا نظیر آن ‌‌‌‌می‌شود ثابت گردد و درصورت عدم اثبات، جنایت عمدی ثابت ‌‌‌‌نمی‌شود.

2-قتل شبه عمد| جنون قاتل

ماده 291 قانون مجازات اسلامی به جنایات شبه عمد اشاره کرده است. به این شرح که:

الف- هرگاه مرتکب نسبت به مجنیٌ علیه قصد رفتاری را داشته لکن قصد جنایت واقع شده یا نظیر آن را نداشته باشد و از مواردی که مشمول تعریف جنایات عمدی ‌‌‌‌می‌گردد، نباشد.
ب- هرگاه مرتکب، جهل به موضوع داشته باشد مانند آنکه جنایتی را با اعتقاد به اینکه موضوع رفتار وی شیء یا حیوان و یا افراد مشمول ماده(302) این قانون است به مجنیٌ علیه وارد کند، سپس خلاف آن معلوم گردد.
پ- هرگاه جنایت به سبب تقصیر مرتکب واقع شود، مشروط بر اینکه جنایت واقع شده یا نظیر آن مشمول تعریف جنایت عمدی نباشد.

3-قتل خطای محض| جنون قاتل

ماده 292 قانون مجازات اسلامی به بیان جنایات خطای محض پرداخته است:
الف- در حال خواب و بیهوشی و مانند آن‌‌‌‌‌ها واقع شود.
ب- به وسیله صغیر و مجنون ارتکاب یابد.
پ- جنایتی که در آن مرتکب نه قصد جنایت بر مجنیٌ علیه را داشته باشد و نه قصد ایراد فعل واقع شده بر او را، مانند آنکه تیری به قصد شکار رها کند و به فردی برخورد نماید.
تبصره- در مورد بندهای (الف) و (پ) هرگاه مرتکب آگاه و متوجه باشد که اقدام او نوعاً موجب جنایت بر دیگری ‌‌‌‌می‌گردد، جنایت عمدی محسوب ‌‌‌‌می‌شود.

4-مفهوم مجنون در قانون| جنون قاتل

مجنون شخصی است که دارای اختلال در قوه دماغی باشد و همچنین نتواند خوب را از بد تشخیص دهد. در ماده 1217 قانون مدنی بیان شده است که، (اداره اموال صغار و مجانین و اشخاص غیر رشید به عهده ولی یا قیم آنان است.)‌‌‌‌ به این ترتیب مجانین برای اداره اموال خود قیم دارند و خودشان ‌‌‌‌نمی‌توانند اموالشان را اداره کنند همچنین در ماده 1207 قانون مدنی به این نکته اشاره شده است که (اشخاص ذیل محجور و از تصرف در اموال و حقوق مالی خود ممنوع هستند:
1- صغار
2- اشخاص غیر رشید
3-مجانین

در این ماده هم می‌توان مشاهده کرد که مجانین جزو افرادی هستند از مداخله در حقوق مالی خود ممنوع ‌‌‌‌می‌باشند.
اما موضوع بحث ما در خصوص جرم قتل است در صورتی که شخص مرتکب یعنی قاتل‌‌‌‌ مجنون باشد؛ لازم است اشاره کنیم که جنون دو دسته است جنون ادواری و جنون دائمی شخصی که مبتلا به جنون دائمی است در تمام مدت عمرش مجنون است اما شخصی که مبتلا به جنون ادواری است مدتی از عمرش مجنون است و مدت دیگری از عمرش در سلامت عقل به سر ‌‌‌‌می‌برد. در ادامه بررسی جنون در قتل ‌‌‌‌می‌پردازیم.

5-مجنون بودن قاتل| جنون قاتل

یک نکته بسیار مهم که باید مورد توجه قرار بگیرد این است که آیا قاتل هنگام ارتکاب قتل در حالت جنون ادواری بوده است یا جنون دائم، اگر در حالت جنون دائم بوده است در این صورت مسئولیت کیفری از او رفع ‌‌‌‌می‌شود و باید در بیمارستان مربوطه نگهداری شود اما اگر فرد دچار جنون ادواری باشد در صورتی مسئولیت کیفری بر او مترتب ‌‌‌‌نمی‌باشد که در هنگام وقوع قتل شخص دچار جنون شده باشد اما در حالتی که شخص در هنگام انجام قتل در سلامت عقلی باشد فاقد مسئولیت کیفری ‌‌‌‌نمی‌باشد.

توصیه می‌کنیم مقاله عوامل رافع مسئولیت کیفری را در این راستا مطالعه نمایید.

نکته مهم

آن چیزی که در خصوص جنون ادواری اهمیت دارد بار اثبات آن است و باید حالت سابق بر ارتکاب جرم بررسی شود اگر حالت سابق بر ارتکاب جرم سلامت عقلی متهم باشد کسی که باید جنون خود را در لحظه ارتکاب قتل اثبات کند متهم است ولی اگر حالت سابق بر ارتکاب جرم جنون باشد این اولیای دم هستند که باید اثبات کنند که قاتل در هنگام وقوع و ارتکاب قتل دارای سلامت عقل بوده است.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص جنون قاتل، به کانال تلگرام حقوقی وکیل دات کام مراجعه نمایید . کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی وکیل دات کام نیز آماده‌اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی وکیل دات کام به سوالات شما عزیزان پیرامون قتل پاسخ دهند .